دانلود پاورپوینت بررسی بنای بقعه سیدرکن الدین یزد
   تعدادبرگ: 64 اسلاید دارای تصاویر پلان نما برش .   قیمت: 15000 تومان   حجم فایل: 2461 kb  تعدادمشاهده  12  

بخشی از مطلب
این بقعه با شکوه نزدیکی مسجد جامع یزد قرار دارد و از شاهکار های معماری اسلامی قرن هشتم هجری به شمار می رود.
 
بنای فعلی بقعه که اتاق گنبد داری از مدرسه قدیمی حضرت سیّد رکن الدین (علیه السلام) است، بخش کوچکی از یک مجموعه بسیار وسیع ، شامل مدرسه ، رصدخانه ، کتابخانه ، مسجد ، بیت الادویه ، دارالشفا و خانقاه است.
 
بقه حضرت سید رکن الدین (علیه السلام) که بازمانده آن مجموعه وسیع است در اصل ، گنبد مدرسه رکنیّه بوده و گاه برخی از مردم یزد از آن به عنوان مسجد سید رکن الدین یاد می کنند. همچنین به اعتبار رصدخانه آن ، به نام « مسجد وقت و ساعت » نیز نامیده شده است.
 
نقشه بنای باقی مانده عبارت است از : مربّعی که طول ضلع داخل آن حدود 11/86 و ضلع خارج آن 14/60 با ضخامت دیوار 1/40 سانتی متر است که دارای یک در ورودی می باشد. بر فراز بقعه ، گنبدی بر روی گردنی استوانه ای شکل بلندی استوار گشته و چندین نور گیر بر روی گردنه های بلند آن ایجاد شده است.
 
کاشی کاری سطح خارجی گنبد ، از آثار سال های اخیر اما از تعریفی که مؤلف تاریخ یزد از آن کرده ، معلوم می شود که در اصل ، سراسر با کاشی سبز رنگ پوشیده شده بود. این گنبد از نوع دو پوسته پیوسته بوده و بر روی چهار فیلپوش و شکنج های رسمی و دوال و رف نهاده شده است. داخل بقعه از نظر فراوانی تزیینات ، یکی از پر کارترین نمونه های موجود به شمار می رود.
 
بناهای مختلفی ، بقعه را در میان گرفته است که به احتمال ، بعضی از آن ها باید بر روی دیوار ها و پایه های واحد های بناهای وابسته به بقعه یا مدرسه اصلی ساخته شده باشند. در نمای شمالی ساختمان هنوز ، بخشی از نماسازی تزیینی اصلی بنا با وجود لطمه های شدید ، قابل تشخیص است.
 
سر در ورودی بقعه از جهت شمال ، دارای کتیبه ای از گچ بوده که مقدار کمی از آن باقی مانده است. این کتیبه ، دو ردیف نوشته به خط کوفی داشته و قسمت زیرین آن ، گل و بوته بوده و هنوز کلمه مستقیما از آن کلمه باقی است و طبعا از آیات یکی از سوره های ملک ، نساء ، انعام و یا فتح است. ویلبر ، تاریخ این کتیبه را سال 725 ه.ق ثبت کرده است.
 
در هر ضلع از بقعه سه طاق نما ، یکی بزرگ در وسط و دو تا کم عرض در دو جانب آن با قوس های تیز دار طرح شده اند. بالای تیزه طاق نما ، یک گنجینه گچ بری پهن دور تا دور بر روی چهار ضلع نقش بسته است که در آن ، سوره « یس » تا آخر آیه 13 به خط ثلث خوانده می شود. داخل طاق نماهای هر یک از ضلع های چهار گانه ، نقش های ترنج و در زیر تیزه قوس آن ها ، تزیینات مقرنس گونه نقش اندازی گردیده است.
 
نقاشی های روی دیوار ها به رنگ آبی ، سبز ، قهوه ای و طلایی انجام شده و گچ بری ها از برجستگی های بسیار کمی برخوردار هستند. در مقرنس کاری زیر تیزه طاق نماها ، چنان کار شده که گویی مقرنس ها برجسته هستند. کار تزیینات به حدی است که به اعتبار جنبه های معماری ، بنا را تحت الشعاع قرار داده است. محراب بنا نیز دارای تزیینات چشمگیری می باشد و در قسمت بالا و در زیر تیزه قوس آن دارای تزیینات مقرنس گونه است. از ویژگی های این محراب ، وجود حاشیه پهن کتیبه در سه جانب آن است که سه کتیبه در یک حاشیه جا داده شده است که یکی به خط ثلث و به گونه دورویه شامل سوره « انسان » ؛ دیگری ، کتیبه کوفی دورویه از آیات قرآنی و سرانجام ، تکرار عبارت « الملک لله » به خط کوفی ریز می باشد. در بالای کتیبه کمربندی ثلث ، بخش کاربندی زیر گنبد شامل چهار فیلپوش و شکنج های رسمی و دوال و رف اجرا شده و خیره کننده است. داخل فیلپوش ها که به صورت دو مثلث چسبیده به هم نموده شده اند ، عبارت قرآنی « فسیکفیکهم الله و هو السمیع العلیم » ( بخشی از آیه 137 سوره بقره ) به خط کوفی تزیینی زیبا که ترنج گونه ای را می نماید ، نقش اندازی شده است. در بالای فیلپوش ها و شکنج های میانشان ، بخش دوم کاربندی زیر گنبد –مرکب از شانزده شکنج یا طاق نماگونه- قرار گرفته که درون آن ها ، طرح های زیبایی از خط کوفی پیچ دار ، تزیینی شامل عبارت های «القدرة لله» ، «القوت لله ، الحکمة لله» ، «السلطان لله» ، «القضاء لله» ، «الکرم لله» ، «المنّة لله» ، «العزّة لله» ، «الشکرلله» ، «الملک لله» نقش بسته است. در بالای این تاب های تزیینی ، در ساقه گنبد، کتیبه کمربندی به خط کوفی تزیینی شامل سوره «فتح» تا آخر آیه 5 طرح شده است. زیر سقف گنبد نیز شمسه زیبایی با شعاع های تزیینی خوش نقشی زینت یافته است. پیرامون شمسه را دوازده ترنج لاجوردی رنگ فرا گرفته که یک در میان داخل آن ها و به خط ثلث، سوره «تین» و به خط کوفی ، سوره «اخلاص» نوشته شده است.
 
با توجه به اهمیت رصدخانه مدرسه ، مطالبی از « تاریخ یزد » نوشته قرن نهم هجری درباره ی آن می آوریم که مدرسه رکنیه را «امّ البقاع مدارس یزد» نامیده است و درباره ی رصدخانه آن می نویسد:
 
« بر مقابل مدرسه رصدی ساخته و دو منار کوچک بر دو طرف آن مبنی شده و بر سر یکی مرغ رویین نهاده که چون آفتاب طالع می شود ، آن مرغ رو به آفتاب می کند و هر چه که آفتاب بر می آید ، او روی به آفتاب دارد بر آن جانب ؛ و در میان رصد ، چرخ چوبین منقش داده و سیصد و شصت قسمت کرده و در هر قسمتی ، سمتی درجه ای ساخته. محل آفتاب هر روز در درجه ای می نماید که آفتاب کدام درجه است و دوازده برج نموده و هر درجه به حروف ابجد نهاده ، و در هر دایره ای که در چهار گوشه چرخ نهاده ، سی خانه و ماه ترکی و عربی و فارسی و روز می نموده که هر روز معلوم می شود چند روز از ماه مذکور گذشته.
 
در بالای چرخ ، دایره ای کشیده در موضع قمر ، هر روز در هر منزل که باشد ، از شرطین و بطنین و ثریا و دهران و هقعه و هنعه و ذراع و نثره و تارث و بطن الحوت نموده و سی دایره بر گرد دایره قمر نهاده که هر یک روز از ماه بگذرد ، دایره سفید سیاه شود تا آخر ماه و دوازده خانه بر یمین و دوازده خانه بر یسار چرخ ساز داده که دوازده دایره یمین هر یک ساعت که می گذرد ، از دریچه ای که در تحت او ساخته ، مرغی رویین سر بیرون کند و مهره از دهن در طاسی که زیر آن دریچه نهاده است ، بیاندازد و آن چرخ به گردش درآید و چون یک تخته از آن دوازده گانه یمین رصد سیاه شود ، ساعتی گذشته باشد و در وقت صبح و پیشین و پسین و شام و خفتن ، چون مرغ مهره در آن طاس اندازد و آن چرخ به گردش درآید و در اندرون رصد طبلی زده شود ، در بالای آن منار علمی ظاهر شود و طبل زده شود و بر بالای علم خروش و آواز طبل فرو نشیند ، و بر بالای دایره قمر ، دایره خمسه متحیره باشد و منسوبات هر روز به آن کواکب نموده و اساس روزها نوشته و اندرون رصد ، تنوره مسین پرآب می کنند و لنگری به زنجیر آویخته بر روی آب و به طریق اصطرلاب در پایین آن تنوره نهاده و از عصاره او آبی بیرون می آید و در چاه می ریزد و هر چند از آب کم می شود، آن لنگر فرو می رود و قریب صد و پنجاه طناب ، هر یک برابر دوازده ساعت روز و شب دو سوراخ کرده و هر شب هر ساعت چراغی نهاده می شود و هر ساعت که از شب می گذرد ، چراغ باز نهاده می شود. »
 
سال تأسیس این رصد در دو کتاب تاریخ یزد و تاریخ جدید یزد ، سال 725 ه.ق ضبط و در هر دو گفته شده است که پنجره ای چوبین بر پایین چرخ نهاده بوده اند که به اصطلاح مؤلف تاریخ یزد ، به خط معقّلی در هم نشاده و عبارتی حاوی نام سازنده رصد در آن ساخته شده بود.
 
طاق گچ کاری داخل قبر حضرت امام زاده سید رکن الدین (علیه السلام) از نوع تاق سرپهن است. در طرح های تاق و حاشیه های کتیبه دار مقبره سید رکن الدین (علیه السلام) ، بریدگی کم عمق می باشد و خطوط کتیبه ها و نوشته ها پیچ و تاب کتیبه های برجسته را ندارند؛ زیرا حروف کتیبه متمایل به خطوط راست می باشد و طرح زمینه ، یا به کلی از بین رفته و یا به حداقل رسانیده شده است.
 
مقبره حضرت سید رکن الدین (علیه السلام) دارای تزیینات گچ کاری به جلال کاشی کاری های پر آرایش قرن سیزدهم و چهاردهم در ایران است.
 
در کتاب معماری اسلامی ، نوشته پاپادوپولو ، درباره مقبره حضرت سید رکن الدین (علیه السلام) چنین آمده است:
 
« این آرامگاه با شکوه که گنبد آن بسیار بلند است ، دارای زیباترین نمونه های کتیبه های رنگ امیزی شده است. دیوار ها و تاق ها و گنبد آن با خطوط کوفی بسیار ماهرانه و ظریفی زینت یافته است. به همین ترتیب ، شکل های بزرگ شان ادامه دهنده مضمون کهن درخت زندگی که بر گرد خورشیدی مرکزی گنبد را می آراید. در واقع تماما با خط کوفی با شکوهی ترسیم شده است. بر عکس ، بر روی ساقه گنبد کیفیت تحسین آمیز ترسیمی و حرکتی بدان گونه که برخی از نقاشان امروز در جست و جوی آنند ، با قدرت آزادی شکار و نسبتا ماهرانه فورا جلب نظر می کند. »
 
این بنا به شماره 266 و در تاریخ 15/9/1314 در فهرست آثار تاریخی ملی ایران به ثبت رسیده است.

 
کلمات کلیدی مرتبط:
مرمت بقعه سیدرکن الدین یزد ,پروژه بقعه سیدرکن الدین یزد ,بقعه سیدرکن الدین یزد ,دانلود بقعه سیدرکن الدین یزد ,پلان بقعه سیدرکن الدین یزد ,نقشه بقعه سیدرکن الدین یزد ,دانلود نقشه های بقعه سیدرکن الدین یزد ,تحلیل بقعه سیدرکن الدین یزد ,آنالیز بقعه سیدرکن الدین یزد ,رایگان بقعه سیدرکن الدین یز